ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΟΥ
Ο ζηλωτης Ηγουμενος του Στουδιου, οσιος Θεοδωρος, δις διεκοψε την κοινωνιαν προς δυο Πατριαρχας Κωνσταντινουπολεως, λογω της Μοιχειανικης αιρεσεως, η οποια κατα τον ιδιον ειναι <ανατροπη του παντος μεχρι του Αντιχριστου> (P.G. 99, 1025).
Και ομως δεν εθεσε ζητημα ακυροτητος των Μυστηριων. Οτε δε επανελαβε την κοινωνιαν, εκοινωνει μετα των Πατριαρχων
< φιλια τε θερμοτερα μετα πνευματικης ευφροσυνης> (P.G. 99, 165, 257).
Η ΠΡΟΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΔΙΚΗ
Υποστηριζουν τινες εν απλοτητι οτι δεν υφισταται αναγκη Συνοδικης διαγνωσεως, εφ' οσον η Εκκλησια εις το παρελθον κατεδικασε την νυν κηρυσσομενην καινοτομιαν η αιρεσιν. Εις την περιπτωσιν ομως ειδικως του οσιου Θεοδωρου βλεπομεν το αντιθετον. Ουτος δεν εθεσε ζητημα ακυροτητος των Μυστηριων, παρ' ολον οτι η Μοιχειανικη αιρεσις ως αθετησις του Ευαγγελικου και Κανονικου Νομου ειχε καταδικασθη προτερον παρα της Εκκλησιας και γενικως και ειδικως. Γενικως π.χ. δια του Α' Κανονος της αγιας Β' Οικουμενικης Συνοδου. Δι' αυτου εντελλομεθα οι Χριστιανοι, οπως αναθεματιζομεν "πασαν αιρεσιν". Και ειδικως κατεκριθη η Κανονομαχικη αυτη αιρεσις, ως π.χ. δια του Β' Κανονος της αγιας ΣΤ' Οικουμενικης Συνοδου. Δι' αυτου οριζεται, <ει δε τις αλω ( συλληφθη ) Κανονα τινα> "καινοτομωνη ανατρεπειν επιχειρων, υπευθυνος εσται κατα τον τοιουτον Κανονα" δηλαδη ως ερμηνευει ο Αγιος Νικοδημος ο Αγιορειτης, "Ουτος να λαμβανη το επιτιμιον οπου εχει ο Κανων εκεινος.
ΤΟ ΑΡΜΟΔΙΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ ΟΡΓΑΝΟΝ
Διατι ομως ο ομολογητης Οσιος Θεοδωρος ετηρει την προαναφερθεισαν στασιν, αν και ειχε προηγηθη καταδικη της κακοδοξιας υπο της Εκκλησιας ;
Διοτι κατα την Παραδοσιν της Ορθοδοξιας, τα επιτιμια των Ιερων Κανονων επιβαλλονται υπο του τριτου προσωπου, ητοι του αρμοδιου Εκκλησιαστικου οργανου, ως ειναι η εκαστοτε Συνοδος. Πρωτον προσωπον νοειται η εκδουσα τον Κανονα Οικουμενικη Συνοδος, δευτερον ο παραβατης τουτου και τριτον ο κριτης.
Αν η Συνοδος, γραφει ο αγιος Νικοδημος ο Αγιορειτης, δεν ενεργηση εμπρακτως την καθαιρεσιν των ιερεων, η τον αφορισμον, η τον αναθεματισμον των λαικων, οι ιερεις αυτοι και οι λαικοι ουτε καθηρημενοι ειναι ενεργεια, ουτε αφορισμενοι η αναθεματισμενοι. Ειναι υποδικοι ομως, εδω μεν ( εις την παρουσαν ζωην ) εις την καθαιρεσιν και αφορισμον η αναθεματισμον, εκει δε ( εις την μελλουσαν ζωην ) εις την θειαν δικην. Συμπληρωνων δε ο αυτος ζηλωτης Αγιος ( εις την υποσημ. 2 της ερμηνειας του Γ' Κανονος των Αγιων Αποστολων ), λεγει χαρακτηριστικως : Αυτοι οι ιδιοι θειοι Αποστολοι φανερα εξηγουσι τον εαυτο τους με τον ΜΣΤ' Κανονα τους, επειδη δεν λεγουσι πως ηδη ευθυς ενεργεια ευρισκεται καθηρημενος, οποιος Επισκοπος η Πρεσβυτερος δεχθη το των αιρετικων βαπτισμα, αλλα καθαιρεισθαι προστασσομεν, ηγουν να παρασταθη εις κρισιν, και αν αποδειχθη πως τουτο εκαμε, τοτε ας γυμνωθει με την ιδικην σας αποφασιν απο την ιεροσυνην, τουτο προστασσομεν. Τουτο συναδει και προς τον ΙΕ' Κανονα της ΑΒ' Συνοδου, ο οποιος επαινει την αποτειχισιν προ Συνοδικης διαγνωσεως, εκ του κηρυσσοντος αιρεσιν επισκοπου. Λεγει προ Συνοδικης διαγνωσεως, διοτι αυτη προυποτιθεται βεβαιως και δια τον κηρυξαντα αιρεσιν.
ΚΑΤΑΚΡΙΘΕΙΣΑ ΚΑΙ ΜΗ ΚΑΤΑΚΡΙΘΕΙΣΑ ΑΙΡΕΣΙΣ
Δια τον λογον αυτον βεβαιως ο Αγιος Θεοδωρος ο Στουδιτης εγραφεν οτι η κοινωνια προς την ηδη κατακριθεισαν επι των ημερων αυτου αιρεσιν της εικονομαχιας ειναι αλλοτριωσις Χριστου (P.G. 99 1276). Η δε των κατακριθεντων εικονομαχων λεγομενη θεια Κοινωνια δεν ειναι απλως κοινος αρτος, αλλα φαρμακον (δηλητηριον), ψυχην μελαινον και σκοτιζον. ( P.G. 99, 1189). Δια τους μη κριθεντας δε τους μοιχειανους ελεγε: Εκ παντος ιερεως αδιαβλητου μεταλαμβανομεν. Δια τουτο δε εκ του (ιερεως) Ιωσηφ ου μεταλαμβανομεν, ως διαβεβλημενου αυτου δημοσια. Διαβεβλημενοι δ' αν ειεν (θα ειναι) παντως (βεβαιως) και οι τουτω συλλειτουργουντες (P.G. 99, 1065 - 1068).
